Son dönemlerde Ücret bordrosunun imzalanması devamlı tartışma konusu olmaktadır. İnsan kaynakları ve Mali İşler Yöneticileri, konuya İş yasası, SGK bordro ile ilgili maddelerine göre değerlendirmekte son yapılan değişiklikler sonucunda ücretlerin bankaya yatırılması nedeniyle ödeme yükümlülüğü yönünden değerlendirme yapılmaya çalışılmaktadır.
5510 sayılı Sosyal Güvenlik Yasasına ilave edilen maddeler ile ücretlerin 01.01.2009 tarihinden itibaren bankaya yatırılma zorunluluğu getirildiği için Vergi idaresi ve Sosyal Güvenlik Kurumu ve İş yasası yönünden devlet alacakları ve personel alacakları garanti altına alındığı için bordro imzası kurumlarda aranmamaktadır.
Ancak 4857 Sayılı İş Kanunun 37 maddesi gereğince işveren personele ücret hesap pusulası veya ücret bordrosunu verdiğinizi ispat etme zorunluluğu olması, işverenlerin İş Yasasına hükümlerine aykırı uygulamalar nedeniyle açılan davalarda imzalı ücret bordrosunun ispat belgesi olarak mahkemelerde ve Yargıtay’da en önemli belge özelliğini korumasıdır. Bu nedenle imzalı ücret bordrolarının yasalar ve işletmeler yönünden önemini aşağıdaki yazı ve Yargıtay kararları ortaya koymaktadır.
Personel çalışırken hakları için dava açma hakkına sahip olduğu gibi işten ayrıldıktan sonra 5 yıl içerisinde ücret ve benzeri alacakları için (İş Kanunu 32 Maddesi), 10 Yıl içerisinde Borçlar Kanunu 125 Maddesi ile (Kıdem ve ihbar tazminatları için) dava açma hakkına sahiptir.
4857 sayılı iş Kanunu,5510 sayılı Sosyal Güvenlik Yasası ve 213 sayılı VUK ücret bordrolarının veya ücret hesap pusulalarının düzenlenmesi, sorumluluklar ve düzenlenmeme halinde idari para cezaları öngördüğü gibi Borçlar Yasasının 125 maddesindeki Kıdem ve ihbar tazminatları zaman aşımı süresine yer vermesi nedeniyle önemli bulunmaktadır.
Ücret Bordrosunun veya hesap pusulası düzenlememesi veya usulüne uygun düzenlenmemesi halinde delil olarak kabul edilmediği gibi yasalar gereğince usulsüzlük cezası ve idari para cezaları uygulanmasını gerektirmektedir.
4857 sayılı iş Kanunu,5510 sayılı Sosyal Güvenlik Yasası ve 213 sayılı VUK ücret bordrolarının veya ücret hesap pusulalarının düzenlenmesi, sorumluluklar ve düzenlenmeme halinde idari para cezaları öngördüğü gibi Borçlar Yasasının 125 maddesindeki Kıdem ve ihbar tazminatları zaman aşımı süresine yer vermesi nedeniyle önemli bulunmaktadır.
Ücret Bordrosunun veya hesap pusulası düzenlememesi veya usulüne uygun düzenlenmemesi halinde delil olarak kabul edilmediği gibi yasalar gereğince usulsüzlük cezası ve idari para cezaları uygulanmasını gerektirmektedir.
10 kişiden fazla personel istihdam eden işyerlerinde ücretlerin 01.01.2009 tarihinden itibaren bankaya yatırılması zorunlu olduğu için ücret bordroları veya ücret hesap pusulaları personele verilmemekte ve imzalatılmamaktadır. Bu durumun işletmeler yönünden sakıncaları bulunmaktadır. İlgili Yasalardaki uygulamaları ve yargı kararları incelediğinde durumun önemi daha fazla ortaya çıkmaktadır.
4857 sayılı İş Yasası gereğince, ücretler, Fazla mesai gibi ödemeler ile alt işveren personeli ücret ödemleri nedeniyle İş Kanununa göre 5 yıllık, Borçlar Yasasındaki 10 yıllık zaman aşımı süreleri boyunca imzalı bordroları ispat edici belge olarak personelin dosyasında bulundurmak gerekmektedir. Unutulmaması gereken personel ayrıldıktan sonra imzalatma şansınız olmayacağıdır
5510 sayılı yasada son yapılan değişiklikler sonucunda ücret ve diğer personel alacaklarının bankaya yatırılma şartı getirilmesi resmi kurum alacakları (Gelir vergisi ve SGK primleri) garanti altına alındığı düşünülerek bordrodaki imza bakımından zorunluluklar ortadan kalkmış olarak yorumlanmaktadır.
Ancak bordroların imzalanma zorunluluğu 3 neden bakımından önemlidir;
1) 4857 sayılı iş kanunun 37 maddesi ile İşverenlerin, bankaya yatırılan ücret ve benzeri alacakların hesabını gösterir imzalı bir pusulanın personele verilmesini zorunlu tutulması,
2) İncelemelerde İşverenlerin ücret hesap pusulasını personele verdiklerini ispatlama yükümlülüğü yerine getirdiğinin ispat edilmesi durumu, 3.Personelin hakları için açtıkları davalarda Mahkemelerin ve Yargıtay’ın imzalı ücret bordrolarına ispat edici belge olarak itibar etmesidir.
Genellikle işletmelerde bordro imzalatılmasındaki zorluk veya amacının bilinmemesi nedeniyle ücret bordrosu imzalatılmaktan kaçınılmaktadır. Ancak unutulmaması gereken konu Yargıtay’ın verdiği kararlarda ücret bordrolarının usulüne uygun düzenlenmesi, bordrodaki bilgilerin doğru olması, personelin ihtirazı kayıt koymadan imzalanması halinde ilgili ayla ilgili alacağı bulunduğunu iddia edemez şeklindedir. (Yargıtay Kararı) 9.Hukuk Dairesi 21.01.2002 - 2001/19801 - 2002/353
Genellikle işletmelerde bordro imzalatılmasındaki zorluk veya amacının bilinmemesi nedeniyle ücret bordrosu imzalatılmaktan kaçınılmaktadır. Ancak unutulmaması gereken konu Yargıtay’ın verdiği kararlarda ücret bordrolarının usulüne uygun düzenlenmesi, bordrodaki bilgilerin doğru olması, personelin ihtirazı kayıt koymadan imzalanması halinde ilgili ayla ilgili alacağı bulunduğunu iddia edemez şeklindedir. (Yargıtay Kararı) 9.Hukuk Dairesi 21.01.2002 - 2001/19801 - 2002/353
Yargıtay düzenlenen bordroya ücret ve benzeri personel alacaklarının doğru olarak konması ve personelin itiraz kaydı olmadan bordroyu imzalamasına bağlamış bulunmaktadır. İşçinin iddialarına karşılık işveren’in bu hakları ödediğini ispatlama yükümlülüğü vardır.
Bankaya yatırılan paralarda işçi alacağını ödenmiş olduğu kabul edilmekte ancak ödeme konularında hesaplamaları doğru yapıp yapmadığınızın ve çalışanın onaylaması hususunu ispat edecek imza yoksa davayı kaybetme ihtimali bulunmaktadır.
İş mahkemelerinde işverenlerin davaları kaybetmelerinin ana sebepleri bu konulardır. Alt yapınızda personel dosyanız ve belgeleriniz tamam değilse davaya % 70 kaybetmiş olarak başlanmaktadır. BU nedenle etkin dokümantasyon hazırlanmalı ve personel dosyalarına tüm belgeler konmalıdır.
4857 sayılı yasanın getirdiği en önemli 3 kavram vardır.
a.Her belge imzalı olmalı,
a.Her belge imzalı olmalı,
b.Personel ile ilgili her konu yazılı belgeye bağlanmalı,
c.Personele yazılan her yazı,savunma ve uyarılar açık ve net yazılmalıdır.
Sözlü yapılan uyarıların mahkemelerde delil olmasını beklemek mümkün değildir.
Unutulmaması gereken Ücret bordrolarının imzalanması en fazla işverenlere fayda sağladığı için işverenler bu konuda tedbir almalı ayrıca, alt işveren ilişkilerinde günümüzde öne çıkması nedeniyle imzalanmayan bordrolar için personelin tarafından açılan davaları asıl işverenler ve alt işverenler yetersiz belge nedeniyle kaybetmektedirler.
Yargıtay’ın bu konuda verdiği kararlar yeterince açık bulunmaktadır.
SONUÇ: Ücret bordrolarının imzalatılmasının önemi nedeniyle işverenlerin ve İK yöneticilerinin dikkatli olmaları önemli bulunmaktadır. Bilhassa basın sektöründe çalışan işyerlerinde ücret ve benzeri alacaklar için yasada yer alan yüksek faizler (günlük % 5) nedeniyle imzalı ücret bordroları ispat edici belge olarak kesinlikle imzalatılmalı ve saklanmalıdır.
Şakir Gülsever
Yönetim Danışmanı
Bu makale fikir ve sanat eserleri kanunu 71 maddesi ile korunmaktadır. İzinsiz, kaynak gösterilmeden başka yere kopyalanamaz. Eser değiştirilemez, yayınlanamaz.
