Türkiye’ de kurulu bulunan şirketlerin % 70’ i KOBİ veya KOBİ gibi yönetilen firmalardan oluşmaktadır. Bu durum şirketlerin gelişmesini engelleyen en önemli faktörlerin başında gelmektedir.
Genellikle aile şirketleri olarak kurulan KOBİ’ler de Şirket yönetimi ile ilgili konularda yeterli eğitimi almamış aile bireyleri yönetici olmaktadır. Bilhassa 1 kuşak firma sahiplerinde görülen bu durum ikinci kuşakta biraz azalsa da hala etkinliğini sürdürmektedir. Bu durum dışarıya açılan firmaların önündeki en büyük engellerden birisi olduğu için, yabancı kuruluşlar iş bağlantılar, ihracat, yabancı sermaye girişi nedeniyle firmaların profesyonel yöneticiler ile çalışmasını ve şirketin kurumsal bir yapıya kavuşturulması konusunda uyarmaktadır.
Yapılan uyarılar genellikle, Şirket Yönetimi, Kalite, Muhasebe,finans ve İnsan Kaynakları konularında yoğunlaşmakta olup yapılanmalar iş şartı haline gelmiştir.
Uluslararası kuruluşlar kurumsal olmayan,yapılanmayan firmalar ile çalışmak istememelerinin sebebine gelince, yapılanmayan şirketlerde gelişecek olaylar sonucunda işin durması veya olumsuzluklar sonucu şirketlerin zarar edeceği, verilen siparişleri vaktinde ihraç edememe durumunda kalacaklarını düşünerek yapılanmayı şart olarak öne sürmekte ve yapılanmayan firmalarla iş yapmaktan vazgeçmektedirler.
Yapılan araştırmalarda önemli büyüklüğe erişmiş firmaların bile kurumsal yapı kurmadan çalıştıkları gözlenmiştir. AB sürecinde bulunan ülkemizde birliğe girmediğimiz halde son yıllarda yabancı kuruluşlar ve bankalar, Türkiye’de bazı firmaları ve bankaları satın aldıkları için AB normlarına ve uluslararası şartlara göre kurumsallaşma çalışmalarını zorunlu olarak talep etmektedirler.
Yabancı kuruluşlar, Türk firmaları hisselerini satın almadan önce kurumsallaşma çalışmalarının öncelikli olarak yapılmasını sağlamakta ve sonra ortak olmaktadır. Ayrıca Yönetimde bulunan aile bireyleri yerine profesyonel yöneticilerin yönetimine getirilmesini ve aile bireylerinin yönetim dışında farklı görevlere atanmasını veya sadece hissedar olarak kalmasını talep etmektedirler.
Yabancı kuruluşlar, Türk firmaları hisselerini satın almadan önce kurumsallaşma çalışmalarının öncelikli olarak yapılmasını sağlamakta ve sonra ortak olmaktadır. Ayrıca Yönetimde bulunan aile bireyleri yerine profesyonel yöneticilerin yönetimine getirilmesini ve aile bireylerinin yönetim dışında farklı görevlere atanmasını veya sadece hissedar olarak kalmasını talep etmektedirler.
Firmalardaki bu bakış açısının ana nedeni kurumsal yapıda yer alması gereken başta aile şirketleri olmak üzere firma sahip ve yöneticilerinin eski yönetim tarzından kopamamaları ve kendilerini yenileyecek adımları atamamaları nedeniyle gelişemedikleri görülmektedir.
Bu yönetim tarzının firmaların kurumsal bir yapıya kavuşmasını ve gelişimini engellediği için özellikle küçük ve orta boy işletmeler sorunlar yaşanmaya başlamış ve ekonomik krizde en fazla etkilenen şirketler olmuşlar, kurumsallaşmayan firmalar önümüzdeki yıllarda daha fazla sorunlar yaşayacakları görülmektedir.
Aile şirketlerinde bu durumu iyi bilen ikinci kuşak işletme sahibi ve yöneticileri ise değişimin kaçınılmaz olduğunu bilmelerine rağmen birinci kuşak yöneticileri ikna etmekte zorlandıkları için kurumsallaşmayı daha sonra gerçekleştirebileceklerini düşünmektedirler.
Sektörlerin gelişmesinin önündeki en büyük engel ise bilgi birikiminin az olması, Yasal Mevzuat, İnsan Kaynakları, Mali Konulardaki uygulamaları bilen personel ve yöneticilerin az olması oluşturmaktadır.
Günümüzde çoğunlukla aile şirketi olan KOBİ Ve KOBİ gibi yönetilen firmalar, Yönetim Kadrolarında yeteri kadar eğitimi almamış ve kendini geliştirememiş yöneticileri geliştirmek için danışmanlık desteği almalı, kurumsallaşmak için kaynak yaratmalı ve kısa sürede yapılanmalarını sağlamaya çalışmalıdır.
Sermaye yetersizliği nedeniyle, Kredi ihtiyacı olan firmalar, Yabancı ortak almak durumunda olan firmalar, İhracat yapan firmalar, Avrupa Birliği normlarına göre kurumsallaşmasını tamamlamış, Nitelikli insan kaynağına yatırım yapmış, Çağdaş İnsan Kaynakları fonksiyonlarına göre kendini yenilemiş, Yönetimsel tedbirler almış iseler, daha güçlü hale geleceklerdir. Bu tedbirleri almamış olan firmalar ise zorluklar nedeniyle kapanmak durumunda kalacaklardır.
Değişimlerin uzun zaman alması, bilgi ve birikimlerin az olması firmaların önündeki en büyük engellerden birisidir Bu nedenle firmaların kurumsallaşma, Organizasyon, İnsan Kaynakları süreçleri ve diğer yapılanmalara başlamaları gerekmektedir.
Hazırlanan Yeni Türk Ticaret Kanunu firmaların kurumsal yapı kurmalarını internet sitesine sahip olmalarını, şirketin kurumsal bilgi ve belgelerini internet sitesinde yayınlanmasını zorunlu hale getirmektedir.
Değişimlerin uzun zaman alması, bilgi ve birikimlerin az olması firmaların önündeki en büyük engellerden birisidir Bu nedenle firmaların kurumsallaşma, Organizasyon, İnsan Kaynakları süreçleri ve diğer yapılanmalara başlamaları gerekmektedir.
Hazırlanan Yeni Türk Ticaret Kanunu firmaların kurumsal yapı kurmalarını internet sitesine sahip olmalarını, şirketin kurumsal bilgi ve belgelerini internet sitesinde yayınlanmasını zorunlu hale getirmektedir.
Bundan sonraki dönemde KOBİ veya KOBİ gibi yönetilen firmaların kurumsallaşmayı hedef olarak seçmesi, şirketleri kurumsal yapılanmaya hazırlamaları gelecekleri bakımından çok önemli bulunmaktadır.
Şakir Gülsever
Yönetim Danışmanı
